Κάποιοι θεωρούν ότι είναι το πεύκο –και τα χαρακτηριστικά ιαπωνικά πεύκα, ιδιαίτερα όταν γίνονται μπονσάι, τα πασίγνωστα δέντρα-νάνοι/γλυπτά σίγουρα παραπέμπουν αμέσως στην Ιαπωνία, εξ ου και η χρήση τους ως μοναδικού φόντου στο θέατρο Νο. Και ακόμα περισσότεροι θεωρούν ότι είναι η κερασιά, το δέντρο με την πολύ μικρή ανθοφορία που κάθε χρόνο γίνεται θέαμα και γιορτή και που έχει συνδέσει το όνομά του με τη ματαιότητα της ύπαρξης –η ιαπωνική αντιπαράθεση του «ζήσε όμορφα και πέθανε νέος» στο αμερικανικό «ζήσε γρήγορα και πέθανε νέος». Κάποιοι θεωρούν ότι είναι το χρυσάνθεμο, το μεγαλόπρεπο έμβλημα του αυτοκράτορα, κάποιοι άλλοι το ρύζι, η βασική τροφή της χώρας και κάποιοι άλλοι το τσάι, το βασικό της ποτό και ένα από τα βασικά της πολιτισμικά στοιχεία.
Ελάχιστοι είναι εκείνοι που ως φυτό-σύμβολο της Ιαπωνίας θα σκεφτούν το μπαμπού. Όμως υπάρχει παντού, πολύ περισσότερο από όλα τα παραπάνω μαζί. Από τα πινέλα της καλλιγραφίας και της ζωγραφικής ως τα σύνεργα της τέχνης του τσαγιού, από τις βεντάλιες και τα στόρια σουντάρε που προσφέρουν λίγη δροσιά το ανυπόφορο ιαπωνικό καλοκαίρι ως τα βάζα για την ικεμπάνα, τις συνθέσεις με τα λουλούδια, από το κλασσικό έργο «Οσιμοντόσι» του καμπούκι ως τα κλασσικά μενού που συμβολίζει τη μεσαία κατηγορία (το πεύκο είναι η ανώτερη και το δαμάσκηνο η κατώτερη), από τα διακοσμητικά του Ταναμπάτα τον Ιούλιο ως τα αντίστοιχα της πρωτοχρονιάς, από τις σχολές κέντο σαν σινάι, ομοίωμα ξίφους και τις αίθουσες συναυλιών σαν φλάουτο σακουχάτσι ως την κουζίνα, σαν συστατικό πολλών φαγητών και σαν ξυλάκια φαγητού, το μπαμπού βρίσκεται κρυμμένο σε κοινή θέα σε κάθε διάσταση της ιαπωνικής ζωής.
Προφανώς αυτό οφείλεται στην αφθονία του σε όλη τη χώρα· όταν ένα υλικό διατίθεται τόσο απλόχερα και άκοπα, ο άνθρωπος θα βρει τρόπο να το χρησιμοποιήσει όσο μπορεί περισσότερο. Και παρότι αυτή η πρακτική απάντηση με καλύπτει, δεν μπορώ να μη σκεφτώ ότι μετά από τόσα χρόνια συμβίωσης με τα μπαμπού οι ιάπωνες έχουν δανειστεί τη βασική του ποιότητα: την ευλυγισία που του δίνει αντοχή απέναντι στα στοιχεία της φύσης. Οι παλιοί δάσκαλοι των πολεμικών τεχνών δεν παρέλειπαν να παρομοιάσουν τη σωστή τεχνική με το μπαμπού και να παραινούν τους μαθητές τους να βρουν στο νου και το σώμα τους, τη δική του ισορροπία ανάμεσα στην υποχωρητικότητα και στη δύναμη. Και παρόλο που η κοινωνία τους δείχνει μονολιθικά αμετακίνητη –και συχνά είναι- η αντοχή της απέναντι σε μεγάλες και μικρές δυσκολίες, μου φέρνει πάντα στο μυαλό την εικόνα του μπαμπού την ώρα του τυφώνα.
